Home » ~Personal stuffs » Tinipi Tulun Kimaragang

 

TINIPI TULUN KIMARAGANG ( Kimaragang's Dream)

Waro ot tanak dot tulun Kimaragang.
Nokeinipi, nakasambat dot Utopia.
Utopia, pomogunan dot kikasanangan.
Aso ot pomorinta, aso ot poniagan.
Nga aatur it koposiyan.
Aatur it piesesaan.
Om aso ot kosususaan.

Nosukood ialo.
Iri no ot umbalan.
Mongurug dot Utopia.
Utopia tulun dot Kimaragang.

Oi kinoruangan kiawai.
Kada kow no sumodiri.
Ieemo tokou nogi.
Iee darun dit moniri.
Owition tokou nogi.
Sid piumpugan kikiawi.
Sid walai di Aki.
Di Aki Kimaragang.

Kawaal: Wulan ko-duwo, 2008. Nenwosian: Wulan ko-walu, 2008.

TARATI DIT "TINIPI TULUN KIMARAGANG"
Kumaa dit nakasalu mangaarati, antawa it tulun dit misingkokararati.

It tiya tanganak oku, opurimanan ku om okitanan ku it molaeeng ya, om it tulun minsorili ya dot ogumu banar ot kesukaran/cabaran sid koieedudupan doalo om dagai (makaa, kakal iee dot wara ot masalah siti silo nga gisom-gisom awawasi saabat mantad dit tanganakpo). Mangaraja dot botung, momiara dot manuk, wogok, kambing, mananom niyuw, gata, momusasayur, mongimpori dot sada, magasu om wookon po. Minsan po ma dot ogugumuuno it pogigiiman dot kaakaakanan nga waro iee ot tiya dot mangakan dot linikiing no ot rinapa om tampasuk, bayag om burut. Tapi, it tokitanan ku sid kadai dot Tandek, asaasanang it pingidupan dot tulun suwai terutama no it tulun dot Kina. Jadi, nokoduat oku sid ginawo ku, waro ka ot kasaasanangan diti sompoori ugu ko yoalo? Kukuro ma ot kadapatan dot kasaasanangan diti sompoori? Iti no ot ituutuungonku montod dit nokotimpuun oku balajar momusorow. Iti no ot tinipi ku tiya diri, "mongurung" (membina) dit pongidupan dot awasi saabat seira tagayo. Mongurug dit "Utopia" ku kondiri.

Nokolombus sumikul sid sekolah menengah, nobuka saabat it pongitungan. Salah satu cara monimban om mionginwasi dot pongidupan sompoori, salah satu cara mencapai "Utopia" ku adalah melalui pendidikan. Jadi, numbalanku mongogisom sisioombo it osingkawot tiya diri supaya waro ot pengetahuanku, keelo oku kukuro popisampur, popibaagi om popidarap dot numbur (matematik), keelo dot ong mananom dot nunuu nopo memerolu dot baja (sains), keelo mangaarati dit tulis sid buuk antawa surat kabar om nunuu nopo ot bentuk pengetahuan. Jadi, dinuat ku it kondiri ku, nunu ot bukti bahawa waro ot pengilaan ku? Sebagai pelajar, iso no ot cara: awasi ot koputusan sid peperiksaan.

Nokolombus po sid sekolah menengah atas, nookotimpuun noono mangaarati dit struktur pemerintahan dit iso om iso ot negara/negeri. Waro ot ketua kampung, PKR, YB, Menteri, Ketua Menteri, Menteri Besar, Perdana Menteri, Yang Dipertuan Negeri, Sultan, Yang Dipertuan Agung, Presiden, Queen om wokon-wokon po it bentuk. Nokotimpuun no mangarati bahawa untuk papamaju dot iso-iso ot komuniti, momorolu dit kempimpinan masyarakat dit bertanggungjawap. Momorolu tokow dit pempimpin dit kaarati babanar dit masalah setempat.

Nokolombus noono wagu sumikul om ogugumu no diiri it nababaca, nororongow om nokikitanan, nokorikot oku sid iso ot kosimpulan bahawa apagon ot cara tokow dot waro ot pemimpin masyarakat dari kalangan daton kondiri. Iti no ot senario daton mantad dit oleleed no, sampai biano om sampai dot oleleed po dino. Jadi, kukuro ot cara supaya waro ot komomojuan ugu ko it tulun wookon? Iso no ot cara, mamakai dot prinsip dot "Utopia". Amu tokow momorolu baanar dot pemimpin masyarakat ong "Utopia" ot urugon tokow. Yang penting, waro ot kesadaran bahawa untuk kemajuan do kondiri sampai kadapat po monulung dit tongo kowoworisan, tokow no kondiri ot berusaha mamakai tulang empat kerat daton dengan cara dot awasi.

Pasal komomojuan, waro po ot bansa suwai (sid Afrika ka dit tuturan dit tambabayaku) dot sebahagian dit tulun dit bansa dino rumaat ot ginawo doalo ong okitanan no ot waro ot tulun doo dot mumwasi ot pingidupan. Ka dialo, amu koodop dot sodoi ong waro no ot tuturan dot orongow doo pasal pencapaian dialo om dialo dit awasi mantad dit pencapaian doo kondiri ka. Naa, tumpuun noono itit tulun diti dot cuba mononjolkan diri dengan nunu nopo ot cara sambil mamaal dot tuturan taraat bahawa ialo om ialo diti, ngaran iee dot kipaapalajaran nga asosoo ie ot tutok ka (tuturan babanar iti dit tambabayaku). Iti diti okon no ko prinsip po dot Utopia. Ong sid Utopia, ong amaju ko, amaju oku. Ong kisikul ko, waro ot poongoduatan ku ong waro no ot kemusykilan ku pasal sumakit, pasal kukuro ot cara mananom dot parai dit oontok, om wookon-wookon po. Ong waro ot kadai nu, waaro ot pomoliyan ku dot barang (waro iee ot kadai suwai nga okon ko dang tulun doo po).

Kakal oku iee mimoyo dot bansa tokow Kimaragang diti ugu ko it bansa dit amajuno. Itit bansa dot amaju dit neelan ku diti, isai-isai it nokoinsasawat saabat, "torikon" it tongo kinoruangan dit sid sisiisba saabat minsawat. Bagi sid sisiiba sabat, ong okitanan it koruang doo sid sasawat dot lumiwan, sopulan om pogulion poiensawat wagu. Naah... iti no diti ot ieemon tokow. Om arapan tokow supaya kikiawi daton nga keetung tugu keiti. "Kada kow no sumodori" (janganlah mengasingkan diri) untuk dit kowowosian dit bansa tokow. Ieemon tokow nogi it kowowosian "Ieemo tokou nogi. Iee darun dit moniri." om owiton tokow nogi sid bansa tokow Kimaragang untuk kemajuan daton kikiawi sid ngaran dot piesesaan di "Aki Kimaragang".

Itit tinipi dit nakatanom sid ginawo ku, kopurimanan ku tinipi daton kikiaawi tulun Kimaragang om it tulun-tulun dit nokopurimon dot osususa ot gama dot kakaakanan dit gulu po (kais pagi makan pagi, kais petang makan petang. Paling oleaad pun, it wagas dit naanu mantad dit pinananaman musim nakatalib aawi sebelum korikot it musim mananom parai kumembagu, jadi terpaksa maangakan no wagu dot tampasuk, liniking, sinalaw, bayag om burut). Posondoto no daton sid pongitungan sampai asadaran babanar bahawa setiap tadaw diti sabaanar no sedang "monginipi" (bermimpi) tokow untuk dit pongidupan dot awawasi po suwab, suwab dino, suwab soori om tadau-tadau rumikot. Poogolon tokow no it boros dot "Sukur no bo, waro iee ot tampasuk, bayag, liniking. Kaakan po" ka.

Seruan ku kumaa sid disai-isai it kadapat monorima, mangatag tokow waagu dot tinipi masing-masing, mangatag tokow waagu dot Utopia masing-masing, rancangon it langkah-langkah mencapai dit tinipi, om tumimpuun no dot gumama untuk mencapai dit tinipi. Poogolon no it nunu nopo it amu awasi dit nakatalib, om mengorak langkah baru tokow untuk kemajuan Kimaragang secara bersepadu. Ino noopo, ong korikot tokow no sid Utopia daton, miondom-ondom tokow no dit tulun tokow dit kurang bernasib baik. Ong korikot tokow no sid Utopia daton, tulungan tokow it tulun suwai mongorikot dit Utopia dialo.

Baagi dit nangaam kopurimanan dit pongoorotiyan doo pasal ditit "Tinipi Tulun Kimaragang" ku, sama-sama tokow potorus dit tinipi dot tulun Kimaragang. Ong amu nookontok kopurimanan, mokimaap oku to noowit ku ikoo sid gama mongitung dot suwai.

Jedol Dayou.
29 Januari 2009.

 

updated on 2009-08-19 19:22:00 by admin




Sign In | Lecturers Homepage | Faculty of Science & Natural Resources | Universiti Malaysia Sabah